آشنایی با نحوه عملکرد سنسور دور موتور

وظایف:
1. تشخیص نقطه مرگ بالا (T.D.C) یا همان جرقه زنی
2. تشخیص دور موتور
3. تنظیم آوانس جرقه
4. تنظیم دور آرام موتور

سنسور دور موتور در کجا قرار می گیرد ؟

محل قرارگیری این سنسور روی پوسته کلاچ مقابل فلایویل است. فاصله نوک سنسور تا دندانه های فلایویل حدود 1 تا 0.5 میلی متر می باشد و غیر قابل تنظیم است.

ساختار داخلی سنسور Crankshaft Position Sensor (سنسور میل لنگ) :
این سنسور تشکیل شده از یک آهن ربا و یک هسته آهنی نرم که توسط یک سیم پیچ احاطه شده است.

مدار الکتریکی :
دارای سوکت سه پایه به رنگ قهوه ای یا مشکی می باشد و دسته سیم آن از سه سیم مجزا تشکیل شده است :
پایه 1 : ارسال سیگنال
پایه 2 : اتصال بدنه
پایه 3: اتصال به غلاف شیلد یا پارازیت گیر

سنسور دور موتور (Crank shaft) چگونه کار می کند ؟

کار این سنسور با استفاده از قانون القاء مغناطیسی می باشد.به این صورت که هرگاه یک آهن ربای ثابت باشد و یک قطعه آهن را به آن دور و نزدیک کنیم در اطراف آهن ربا میدانی مغناطیسی ایجاد می شود.با استفاده از یک آهن ربا و یک سیم پیچ که دور هسته آهنی نرم پیچیده شده است می توان در سیم پیچ ایجاد سیگنال یا ولتاژ (متناوب - AC) کرد.
در خودروهای انژکتوری بر روی فلایویل غیر از دنده فلایویل که با دنده استارت درگیر می شود، دنده های دیگری مشابه قبلی قرار دارد.

محیط دایره ای شکل فلایویل (360 درجه) به 60 قسمت مساوی تقسیم شده و هر کدام از دندانه ها در این قسمت ها قرار دارند.اما نکته قابل توجه این است که جای دو عدد از این دندانه ها خالی است و به جای 60 دنده ، 58 دنده موجود است.(مطابق شکل)
جای خالی این دو دنده مقیاسی برای زمان نقطه مرگ بالا یا زمان جرقه زنی سیلندر 1 می باشد.
وقتی موتور می گردد دندانه های فلایویل از جلوی سیم پیچ و آهن ربا (سنسور دور موتور/میل لنگ) عبور می کنند و با استفاده از قانون آهن ربا در سیم پیچ سنسور ایجاد سیگنال یا پالس می کند.ولی وقتی که قسمت خالی دو دندانه به جلو سنسور دور موتور می رسد دامنه پالس تولید شده دچار افت می شود، ECU با دریافت دامنه پالس های ارسال شده از سنسور ،موقعیت میل لنگ و زمان جرقه زنی سیلندر یک را تشخیص می دهد.

روش های عیب یابی سنسور دور موتور یا میل لنگ :

شناسایی عیب هایی که در صورت خرابی کامل قطعه که به خاطر عواملی مثل شکستن نوک سنسور (که اغلب به خاطر شکسته شدن فنرهای صفحه کلاچ و برخورد آهن ها با نوک سنسور بوجود می آید) یا قطعی در سیم پیچ سنسور ایجاد می شود خودرو روشن نخواهد شد.(در خودروهایی که دارای سنسور میل سوپاپ هستند خودرو روشن می شود اما بد کار میکند و به خوبی گاز نمی خورد)
در صورت آلودگی سنسور با براده های آهن و روغن و گریس ممکن است خودرو در دور آرام بد کار کند .گاهی براده های آهن داخل پوسته گلدانی گیربکس بر اثر چرخش فلایویل و صفحه کلاچ به صورت غباری روی سنسور جمع می شود(بخاطر خاصیت آهن ربایی قطعه).تجمع بیش از حد براده ها بر روی سنسور باعث ایجاد و ارسال پالس های اشتباه به ECU می گردد و در تهایت باعث بد کارکردن خودرو در دور آرام می شود.
در صورتی که عقربه دور موتور به طور غیر معمول حرکت کند (شلاق زدن) و یا خودرو دچار کپ کردن یا (Cut Off) بی موقع شود (مثلا در دور 3500) سنسور باید چک شود.

روش های تست قطعه سنسور دور موتور :

1) روش تست اهمی :
ابتدا سوکت قطعه را از دسته سیم اصلی جدا می کنیم. یک سر پروپ هم متر را به پایه یک و سر دیگر آن را به پایه دو سوکت سنسور اتصال می دهیم.اهم متر باید مقاومتی را در حدود زیر نشان دهد :
پژو پارس - سمند - پیکان - زانتیا : 300 اهم الی 400 اهم
پراید : 300 اهم الی 420 اهم
پژو 206 : 300 اهم الی 480 اهم

2) روش تست ولتاژی (AC) :
ابتدا سوکت قطعه را از دسته سیم جدا می کنیم و یک سر پروپ ولت متر را که در حالت AC قرار داده ایم به پایه یک و سر دیگر آن را به پایه دو سوکت سنسور اتصال می دهیم.سپس به خودرو استارت زده و در حین استارت زدن ولتاژ خروجی را چک می کنیم. ولت متر باید ولتاژی در حدود زیر نشان دهد :
پژو 206 : بالای 5 ولت
کلیه خودروهای ایران خودرو : بالای 2 ولت
کلیه خودروهای سایپا : بین 2.5 تا 5 ولت

سرویس قطعه :
در زمان چک کردن سیستم انژکتوری در صورت لزوم سنسور دور موتور را از جای خود باز کرده و اگر به روغن و گریس و براده های آهن آغشته بود آنرا تمیز می کنیم.

نکات :
• این سنسور منبع تغذیه ولتاژ نداشته ،خود تولید ولتاژ می کند
• فاصله سنسور دور موتور را از دندانه های فلایویل تغییر ندهید
• وقتی دو دندانه خالی جلوی سنسور می رسد ایجاد تغییر شار مغناطیسی می کند و همزمان پیستون 1 و 4 به نقطه مرگ بالا (T.D.C) می رسند.در این حالت پیستون 1 در حالت انفجار و پیستون 4 در حالت ابتدای زمان مکش قرار دارد.
• در سیستم انژکتوری بعضی از سنسورها سنسور کمکی دارند که در صورت خراب شدن یک سنسور ECU اطلاعات لازم را از سنسور دیگر کسب می نماید.
• در خودروهایی که مجهز به سنسور میل سوپاپ هستند این سنسور ،سنسور کمکی سنسور دور موتور می شود.
• یکی از سریع ترین روش های عیب یابی این سنسور به این صورت است که :
اگر خودرو روشن نشد برای آزمایش این که بدانیم این سنسور کار می کند یا نه ،سوییچ را باز کرده، و به صدای کارکردن پمپ بنزین گوش می کنیم.صدای پمپ بنزین 3 تا 5 ثانیه به گوش می رسد و بعد قطع می شود و بعد استارت می زنیم.اگر در حین استارت زدن صدای کارکرد پمپ بنزین به گوش نرسید نشان از خرابی این سنسور دارد.