آشنایی با نحوه عملکرد ترمز دستی خودرو

یکی از مهمترین اجزای ایمنی خودروها، ترمز دستی می‌باشد که در خودروهای معمولی به وسیله یک اهرم و در خودروهای جدیدتر با استفاده از یک دکمه، فعال می‌شود.
ترمز دستی که از سیستم ترمز پایی و معمولی خودرو کاملاً مجزا طراحی شده است بدون نیاز به روغن ترمز کار می‌کند و در حقیقت با استفاده از کشش لنتها به وسیله سیم، موجب قفل شدن چرخها می‌شود. در ادامه قصد داریم در رابطه با سیستم ترمز دستی در خودروهای معمولی و خودروهای جدید صحبت کرده و نحوه کار این ترمز را شرح دهیم.
یک سیستم ایمنی و ثابت نگاه دارنده خودرو محسوب می‌شود که تقریباً جدا از سیستم ترمز معمولی خودرو جداست. معمولاً ترمز دستی برای ثابت نگاه داشتن خودرو در سطوح شیب دار استفاده می‌شود. در این حالت راننده ترمز دستی را فعال کرده و سپس پای خود را از روی ترمز بر می‌دارد و خودرو ثابت خواهد ماند. معمولاً به ترمز دستی، ترمز پارک هم گفته می‌شود چون در مواقعی که خودرو را پارک می‌کنیم هم معمولاً از آن برای عدم حرکت خودرو به جلو یا عقب استفاده می‌شود.
ترمز دستی نسبت به ترمز معمولی خودرو، قدرت عملکردی کمتری داشته و از آن نمی‌توان به عنوان یک گزینه برای ترمز معمولی استفاده نمود. از ترمز دستی برای متوقف ساختن خودرو در سطوح شیب دار، پارک خودرو، انجام حرکات نمایشی و کم کردن سرعت خودرو در مواقع اضطراری استفاده می‌شود.

نحوه عملکرد ترمز دستی
این ترمز معمولاً تنها دو چرخ از چهار چرخ خودرو را درگیر می‌کند و در اکثر خودروها روی چرخهای عقب سوار می‌شود. ترمز دستی در خودروهای گوناگون معمولاً به دو شکل اهرمیودکمهای موجود است. ما در اینجا به تشریح عملکرد هر دو نوع ترمز دستی خواهیم پرداخت و چگونگی کارکرد آن‌ها را همراه با تصاویر نمایش خواهیم داد. لازم به ذکر است که بگوییم هر کدام از این دو نوع ترمز دستی خود به دو دسته تقسیم می‌شوند که در ادامه آن‌ها را معرفی کرده‌ایم.

ترمز دستی اهرمی
این نوع ترمز دستی که اغلب در خودروهای قدیمی و معمولی کاربرد دارد، به شکل یک اهرم دستی در کنار صندلی راننده و یا یک پدال پایی طراحی می‌شود. راننده هنگامی که بخواهد این ترمز را فعال کند، باید اهرم را به بالا کشیده و سپس در آخرین درجه رها کند. برای رهاسازی خودرو هم کافی است راننده دکمه رها سازی ترمز را که معمولاً در بالای اهرم تعبیه شده است را فشار داده و سپس آن را به پایین رها کند. (اگر در رها سازی ترمز دستی مشکل دارید، بهتر است ابتدا کمی ترمز را به سمت بالا کشیده، سپس در همان حالت دکمه رها سازی را فشار داده و سپس ترمز را به سمت پایین رها کنید(.
ترمزدستی اهرمی خود به دو دسته یک سیمی و دو سیمی تقسیم می‌شود. در نوع یک سیمی، اهرم فعال کننده ترمز، به یک سیم متصل است که این سیم با استفاده از یک نگهدارنده T شکل به دو سیم متصل شده است. زمانی که اهرم کشیده می‌شود، سیم کشیده شده و در نتیجه هر دو سیم به یک اندازه به عقب کشیده می‌شوند که باعث می‌شود تا سیستم ترمز هر دو چرخ به یک اندازه فعال شود. در مدل دو سیمی هم اهرم خود دارای دو سیم مجزاست که هر کدام از این سیم‌ها یه یک چرخ متصل هستند و با کشیده شدن اهرم، هر دو سیستم ترمز به یک اندازه درگیر می‌شوند.

ترمز دستی دکمه‌ای
مدل دکمه‌ای هم خود به دو مدل سیمی و برقی تقسیم می‌شود. در مدل سیمی، راننده با فشردن دکمه ترمزدستی که با یک P نشان داده می‌شود، با استفاده از یک موتور برقی کوچک موجب کشیده شدن سیم ترمزها و در نتیجه درگیر شدن ترمزها می‌شود. اما در مدل برقی، روی هر چرخ یک سیستم الکترونیکی سوار می‌شود که به محض فشردن دکمه، به دیسک‌ها فشار آورده و هر دو دیسک چرخ را به یک اندازه درگیر می‌کند.

خرابی ترمز دستی
برای آنکه بتوانید از سلامت این وسیله اطمینان حاصل نمایید، می‌بایست آن را سالیانه بررسی و چک نمایید. چنانچه ترمز دستی شما به مقدار کافی بالا نیاید و یا به درستی آزاد نشود، احتمالاً می‌بایست به وجود اشکالی در آن و خرابی ترمز دستی شک نمایید. در این صورت که کشش کافی ایجاد نشود، می‌بایست نسبت به تعمیر و تعویض ترمز دستی توسط مکانیکی متخصص اقدام نمایید.

از دیگر علامت‌های معیوب بودن و خرابی ترمز دستی در هر دو نوع پدالی و دستی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

اگر به درستی عمل نکرد
اگر پس از عمل کردن به حالت اولیه باز نگشت
اگر حین فشردن ترمز پدالی و یا ترمز دستی اهرمی هیچ مقاوتی حس نکردید
همگی می‌توانند نشانه‌هایی از خرابی ترمز دستی خودرو شما باشند.
در صورت نادرست بودن ریگلاژ ترمز دستی ، پدال ترمز بیش از حد پایین می‌رود چون ریگلاژ ترمز دستی در مقدار پایین رفتن پدال ترمز مؤثر است.
در نهایت باید تاکید کنیم که ترمز دستی نیاز به مراقبت دارد و باید آن را سالانه بررسی نمایید. اختلال در عملکرد آن به معنای اختلال در ایست خودرو به طور کامل است که در نهایت می‌تواند به حرکت خودرو هنگام پارک منجر شده و خسارات جدی وارد نماید. به همین خاطر می‌بایست نسبت به عملکرد و خرابی ترمز دستی با هشیاری بیشتری توجه نمایید.